Εδώ ήταν παλιά ένας όμορφος περίπατος. Οι μερακλήδες μπρανέλλοι (σσ οι κάτοικοι της πόλης) έπαιζαν τ΄αμπαλι (ένα παιγνίδι με ξύλινες μπάλες) πίνοντας τη σουμάδα τους (σσ ένας πυκνόρρευστος χυμός από πικραμύγδαλο και ζάχαρη που αραιώνεται σε νερό και συνοδεύεται με παξιμάδια). Εδώ οι θαμώνες παρακολουθούσαν τους παίκτες και μάλιστα έβαζαν και στοιχήματα μέσα σε ενα φοβερό σκηνικό με ντόρο, καλαμπούρια, γκριμάτσες και πειράγματα. ''Ω ψ'χη μ΄ σμπούκιο'', φώναζε ο Μπρούμ΄ς. Ήταν όλοι εκεί. ο Γιάννης ο Κάλιας, ο Αλέκος Μπουρσινός, ο ανεπανάληπτος Σπύρος Ανυφαντής(Μπρούμης), ο Γαγάς, ο Τασος Βαγενάς, ο Χρηστος Τετράδης, ο Κώστας Ματαράγκας, ο Τασος Δρακόπουλος, ο Πάνος Καραβίας-Κοντοπίθιας, ο Φάνης Ανυφαντής(Μπρούμης), ο Νικος Σάντας, ο Νικος Κατωχιανός-Σφυρής, ο Μεμάς Τζεφρώνης-Αλογος, ο Βασίλης Κάλλιας, ο Φανούρης Μήτσουρας και τόσοι άλλοι.
Τ΄αμπαλι, λοιπόν, ήταν ενα παιχνίδι στο οποίο το μυστικό βρίσκεται στις ξύλινες, ειδικές, μπάλες. Σε κάποια παραλλαγή του το ίδιο παιχνίδι μπορεί κάποιοι να το έχετε δει στη Γαλλία ή την Ιταλία. Τ' αμπαλί στη χώρα μας κρατούσε από τα χρόνια της ενετοκρατίας. Η μπάλλα στο «αμπαλί» είναι κατασκευασμένη από σκληρό ξύλο για να αντέχει στα χτυπήματα. Το καλύτερο ξύλο είναι το ξύλο μεγάλου χοντρού πουρναριού, που το αφήνουν να ξεραθεί για πολλούς μήνες και μετά το «μουλιάζουν» στη θάλασσα για να σφίξει και να «δέσει» καλύτερα. Ο τόρνος τελειοποιεί την μπάλα που, ύστερα από κάθε αγώνα, μπαίνει στο νερό για να μείνει σφιχτή και βαριά. Οι μπάλες για τ' αμπαλί δεν είναι ολοστρόγγυλες. Έχουν «τιμόνι». Δηλαδή έχουν ένα ελαφρώς ελλειπτικό σχήμα και σε ένα σημείο μια υποψία «μύτης» που την λένε τιμόνι, γιατί αυτό καθορίζει την τροχιά της μπάλας. Το παίξιμο στο αμπαλί είναι απλό: Οι παίκτες δημιουργούν δύο ομάδες. Στέκονται στην μια άκρη του γηπέδου και ρίχνουν προς την άλλη το μπαλάκι, το οποίο το λένε τ' αμπαλί. Με τις μεγάλες, ξύλινες μπάλες, προσπαθούν να πάνε όσο πιο κοντά στο αμπαλί. Κάθε φορά που η ομάδα πλησίαζε τ' αμπαλί περισσότερο από την αντίπαλη, έπαιρνε έναν πόντο και συνέχιζε η άλλη μέχρι να λήξει η παρτίδα στους 11 πόντους. Αλλά οι παίκτες δεν προσπαθούν απλά να πλησιάσουν τ' αμπαλί. Μπορούν να το χτυπήσουν, να το σπρώξουν, να το απομακρύνουν από την άλλη ομάδα(΄σμπούκιο'). Ή ακόμη να το χτυπήσουν και να απομακρύνουν κάποια μπάλα της. Το γήπεδο του παιγνιδιού ήταν ένα παραλληλοεπίπεδος χώρος, 30 μέτρα μήκος και 15 περίπου φάρδος, σκαμμένος μέχρι 20 εκατοστά κάτω από την επιφάνεια που εδάφους, με το χείλος της περιφέρειας του ομαλά 'φινιρισμένο' προς το κέντρο της πίστας, που ήταν στρωμένη από πατικωμένο αργιλόχωμα. Φυσικά όλοι ξέρουμε οτι το γηπεδάκι και το καφενείο σήμερα δεν υπάρχουν.
Παρά την προσπάθεια που έγινε τη δεκαετία του 1980 για να ξαναζωντανέψει αυτή η όμορφη περιοχή και να αναβιώσει το παιγνίδι, αυτοί που δήθεν '΄κόπτονται'΄για τη Λευκάδα αγνόησαν προκλητικά τις 4000 υπογραφές (για τις οποίες βοήθησα κι εγώ να μαζευτούν μαζί με άλλους Λευκαδίτες). Σκεφθείτε τι θα γίνονταν σημερα από τους τουρίστες αν λειτούργησε ο ''Πάλλας''..
Τέλος να θυμίσω ότι από το 1998 ο πρώην δήμαρχος Ηλιούπολης (Λευκαδίτης) Θόδωρος Γεωργάκης αναβίωσε το παιγνίδι με την κατασκευή γηπέδου εξω απο τα γραφεία του συλλόγου Λευκαδίων Ηλιούπολης (ύστερα από πολλά χρόνια στις 5/4/1998 το παραδοσιακό, παιχνίδι, τ' αμπαλί, ξαναζωντάνεψε στην Ηλιούπολη - με τους ίδιους παίκτες, τον Σπύρο Βαγενά και τον Χρήστο Τετράδη - που ήρθαν ειδικά από τη Λευκάδα για αυτή την εκδήλωση ).
Λευκαδίτικο παραδοσιακό παιχνίδι Αμπαλί
21.03.2022
Είναι πλέον γεγονός. Το Αμπαλί μας, το λευκαδίτικο παραδοσιακό παιχνίδι με τις ξύλινες μπάλες είναι πλέον επίσημα καταχωρημένο στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που τηρείται σε συνεργασία με την UNESCO, μαζί με τη λευκαδίτικη λαδόπιτα.
Οι σχετικές αποφάσεις υπεγράφησαν από την Υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, παρουσία του Βουλευτή Ν. Λευκάδας, Θανάση Καββαδά.
Έτσι μαζί με το καρσάνικο κέντημα, τις φακές Εγκλουβής, τη λαδόπιτα και το πορσάνικο μαχαίρι, η Λευκάδα έχει 5 εγγραφές στον κατάλογο, περισσότερες από κάθε άλλη περιοχή.
Η πρωτοβουλία και η προετοιμασία είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του Βουλευτή Λευκάδας κ. Αθανάσιου Καββαδά, με τον Σύλλογο Λευκαδίων Ηλιούπολης & Γύρω Δήμων «Η Φανερωμένη» και ιδιαίτερα με την κ. Ελένη Φουρλάνου. Η προσπάθεια για το Σύλλογο Λευκαδίων ξεκίνησε επί προεδρίας κ. Ευάγγελου Γεωργάκη και ολοκληρώθηκε επί προεδρίας του κ. Χρ. Γιάννη Φουρλάνου.
Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας, διότι η Λευκάδα είναι πλέον η περιοχή της Ελλάδας με τις περισσότερες εγγραφές στον κατάλογο, ο οποίος τηρείται από το Υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο σχετικής συνεργασίας με την UNESCO.
Επισημαίνουμε ότι το “Αμπαλί” είναι το παιχνίδι που είναι σήμα κατατεθέν της αστικής λευκαδίτικης παράδοσης.
Ο Σύλλογός μας εκφράζοντας αυτήν την παράδοση, από το 1996 προχώρησε στην αναβίωση του.
Η απόφαση αυτή έτυχε καθολικής αποδοχής κι αυτό φαίνεται από την προσέλευση του κόσμου.
Επώνυμοι και απλοί πολίτες από την Ηλιούπολη και από τη Λευκάδα προσέρχονται και παίρνουν μέρος.
Κάθε χρόνο τον μήνα Μάιο πραγματοποιείται τουρνουά “Αμπαλί” με τη συμμετοχή λευκαδίτικων ομάδων και ομάδων από την Ηλιούπολη και τους γύρω δήμους.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι το παιχνίδι αυτό προάγει τη φιλία και απαιτεί συνεργασία σώματος και πνεύματος.
Ευχαριστούμε το Βουλευτή Λευκάδας κ. Αθ. Καββαδά και όσους εργάστηκαν για αυτή την επιτυχία. Ελπίζουμε σύντομα να ανταμώσουμε και να παίξουμε μαζί Αμπαλί.
Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη Γεν. Γραμματέα του ΔΣ κ. Άννα Ροντογιάννη και την αντιπρόεδρο κ. Μαριλένα Καραγιάννη καθώς και τα υπόλοιπα μέλη του Δ. Σ. για την αμέριστη συμπαράστασή τους.
Για το ΔΣ
Ο πρόεδρος
Χρ. Γιάννης Φουρλάνος.
Πηγές του άρθρου η επίσημη σελίδα του Συλλόγου Λευκαδίων Ηλιούπολης και Γύρω Δήμων "Η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ" βλέπε εδώ: https://silfa.gr/ και η σελίδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του προέδρου του Δ.Σ. του Συλλόγου Κου Χρ. Γιάννη Φουρλάνου.
