Γράφει ο Περικλής Καπετανόπουλος, δημοσιογράφος-ιστορικός
Διακόσια δυο χρόνια μας χωρίζουν από τον Μάρτιο του 1821 και την Ελληνική Επανάσταση που οδήγησε στην δημιουργία του ελληνικού κράτους, στα σύνορα της γραμμής Αμβρακικού-Παγασητικού.
Από την εποχή εκείνη πολλά έχουν αλλάξει. Στην Αττική οι σημερινοί πυκνοκατοικημένοι Δήμοι, στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν μικρά χωριά, πολλές φορές με διαφορετική ονομασία από αυτήν που γνωρίζουμε σήμερα. Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι και η Ηλιούπολη. Την δεύτερη Τουρκοκρατία (1715-1821) στο χώρο που καταλαμβάνει σήμερα η Ηλιούπολη υπήρχε το χωριό Καράς. Ο πυρήνας του οικισμού εντοπίζεται στην περιοχή του παλιού Αγίου Νικολάου, στο σημείο που υπάρχουν ακόμα και σήμερα σπαράγματα παλιάς βυζαντινής μονής. Τα ερείπια των αρχαίων κτισμάτων και των παλαιών τειχών, εντόπισε ο περιηγητής Ε.Dodwell (1819), και αποτελούσαν μέρος της περίφραξης του κεντρικού πυρήνα του οικισμού. Το κεντρικό πηγάδι ύδρευσης και άρδευσης του Καρά υπάρχει μέχρι τις μέρες μας και είναι γνωστό ως «μέγα φρέαρ Καρά».
Πρώτος γαιοκτήμονας, με την έννοια επικαρπίας της περιοχής φέρεται ο Μουσταφά Καρά Αλής, Οθωμανός αξιωματούχος, από τον οποίο πήρε το όνομα ο οικισμός. Είναι επίσης γνωστό ότι όλη η γόνιμη γη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ανήκε στον Σουλτάνο, ως εκπρόσωπο του Αλαχ επί της γης.
Παραμονές της Επανάστασης του 1821, εμφανίζονται ως γαιοκτήμονες στην έκταση που κατλαμβάνει η Ηλιούπολη τρεις Οθωμανοί: ο Μουσά Αγάς, ο Μουσταφά Μεϊδάμπασης και ο Μεχμέτ Λιουτουφής, οι οποίοι σκοτώθηκαν στην πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών, σύμφωνα με πηγές της εποχής. Η ιστορική έρευνα δεν έχει φέρει στο φως ακόμα, τα ονόματα των Ελλήνων ραγιάδων του Καρά, που με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, πολιόρκησαν τους Τούρκους στο κάστρο της Αθήνας μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους της Αττικής.
Κτίσματα την περίοδο αυτή υπήρχαν και στην περιοχή του ναού του Αγίου Γεωργίου, στη θέση Συκιές. Ο ναός αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο πολιτισμού και χρονολογείται, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, από την υστεροβυζαντινή περίοδο (1261-1453). Μπροστά από το εκκλησάκι της Παλαιολόγειας περιόδου, υπάρχει ένα αιωνόβιο πεύκο, στο κέντρο μιας ευρύχωρης αυλής, με πλακόστρωτο. Ο χώρος γύρω από τον Άγιο Γεώργιο χρησιμοποιήθηκε ως τόπος συνάθροισης των κατοίκων και ο ναΐσκος ως ενοριακός ναός, κατά την οθωμανική περίοδο. Αυτή την εποχή η κατοίκηση του χώρου της σημερινής Ηλιούπολης και οι καλλιέργειες εντοπίζονται στον άξονα Αγίου Γεωργίου-Αγίου Νικολάου-Κοντοπήγαδου.
Η κατοικία-πύργος του Αγά έχει εντοπιστεί από παλαιότερες έρευνες, στην θέση που κατασκευάστηκε αργότερα το κτίριο του Ο.Π.Ε (σήμερα η Ακαδημία της Α.Α.Δ.Ε). Η θέση παρείχε το πλεονέκτημα της εγγύτητας στον οικισμό των ραγιάδων-καλλιεργητών και κτηνοτρόφων, αλλά και της κατόπτευσης του ευρύτερου χώρου λόγω της διαφοράς υψομέτρου.
Από συμβόλαια μίσθωσης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων λίγα χρόνια μετά την δημιουργία του ελληνικού κράτους (1837) γνωρίζουμε ορισμένα ονόματα καλλιεργητών και κτηνοτρόφων όπως: Χρήστος Τρίμης, Γεώργιος Χελιώτης, Ιωάννης Χελιώτης, Μήτρος Κολελιός, Αντώνιος Αποσπόρης.
Είναι άγνωστο αν απόγονοι αυτών των οικογενειών υπάρχουν ακόμα στην Ηλιούπολη.
Σήμερα η τεχνολογία μας παρέχει τεράστιες δυνατότητες ψηφιακής ανασύνθεσης του παρελθόντος. Τα ιστορικά στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν δημιουργικά και το αποτύπωμα τους να μείνει παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές Ηλιουπολιτών.
Είμαι σε θέση να δώσω πολλά ακόμα στοιχεία που έχω συγκεντρώσει από την πολύχρονη ερευνά μου (αρχειακή και όχι μόνο), αρκεί να βρεθεί μια Δημοτική Αρχή η οποία να ενδιαφερθεί πραγματικά για την Ιστορία αυτής της πόλης και να θελήσει να το κάνει.
Ενδιαφέρουσα και επίκαιρη η ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του συμπολίτη μας, δημοσιογράφου και ιστορικού κου Περικλή Καπετανόπουλου.
Η Δημοτική Αρχή ακούει;;;
.jpg)
