ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΗΡΑΓΓΑ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού
Με αφορμή την επαναφορά στη δημόσια συζήτηση του σημαντικού για την πόλη μας ζητήματος της αντιμετώπισης της διαμπερούς υπερτοπικής κυκλοφορίας οχημάτων και της αποτροπής ενός νέου αυτοκινητόδρομου στον Υμηττό, παραθέτω στη συνέχεια ένα σύντομο ιστορικό του ζητήματος γραμμένο το 2018, και κάποιες διατυπωμένες θέσεις και απόψεις.
Πάνος Τότσικας, Πολεοδόμος /22.1.22
Το ζήτημα της κατασκευής ενός νέου αυτοκινητόδρομου στον Υμηττό, απασχολεί την τοπική κοινωνία της Ηλιούπολης και των όμορων δήμων από τα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Η παράκαμψη της κεντρικής περιοχής της Αθήνας και η οδική σύνδεση των βόρειο-ανατολικών περιοχών της Αττικής με τις νότιες περιοχές και την παραλία του Σαρωνικού, μέσω της δημιουργίας μιας Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, θεσμοθετήθηκε αρχικά στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας (ΡΣΑ), το 1985, και στην συνέχεια με την τροποποίηση του ΡΣΑ, το 1990.
Η διάνοιξη στις αρχές της δεκαετίας του ’80 αρχικά της Λεωφόρου Κατεχάκη, ανατολικά των δήμων Ζωγράφου - Καισαριανής- Βύρωνα, μέχρι τον οικισμό του Καρέα, και στην συνέχεια, η διάνοιξη την δεκαετία του ‘90 της Αττικής Οδού, στον δασικό χώρο του Υμηττού πάνω από τους δήμους Αγ. Παρασκευής - Χολαργού-Παπάγου, μέχρι το ύψος της Καισαριανής, δημιούργησε νέα κυκλοφοριακά δεδομένα στην περιοχή.
Ειδικότερα ο δήμος Καισαριανής καθώς και οι δήμοι Ηλιούπολης και Αργυρούπολης, αποτελούν έκτοτε τους κύριους αποδέκτες της κυκλοφορίας διερχόμενων οχημάτων, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα δυσλειτουργίας των τοπικών οδικών δικτύων, ρύπανσης και ασφάλειας.
Όσον αφορά τους Δήμους Ηλιούπολης - Αργυρούπολης, διαμορφώθηκε από την δεκαετία του ’80, επί δημαρχίας Δ. Κιντή, το αίτημα για «απομάκρυνση» της διαμπερούς υπερτοπικής κυκλοφορίας με την κατασκευή μιας νέας επιφανειακής Περιφερειακής λεωφόρου στον δασικό χώρο του Υμηττού.
Με την δημιουργία το 1989 της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για την προστασία του Υμηττού», τέθηκε ένας διαφορετικός προβληματισμός: αντί μιας νέας επιφανειακής λεωφόρου στον Υμηττό, θα μπορούσε να διεκδικηθεί είτε μια υπογειοποιημένη λεωφόρος στο βουνό, είτε μια υπογειοποιημένη λεωφόρος εντός της πόλης. Κατατέθηκαν μάλιστα προσχέδια με διάφορες εναλλακτικές προτάσεις διέλευσης του νέου αυτοκινητόδρομου
1. Υπόμνημα προς το ΥΠΕΧΩΔΕ
της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» / 16.3.2009
«…Σύμφωνα με όσα προτείνουμε, αντί να κατασκευαστεί η νέα ΝΔ Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού, διαμορφώνεται υπόγειος οδικός άξονας (κάτω από τις υφιστάμενες λεωφόρους και μπαζωμένα ρέματα), από την περιοχή Καρέα μέχρι την Λ. Βουλιαγμένης στο ύψος της Ηλιούπολης- Αργυρούπολης, ελαχίστου μήκους 3.100 μ. (Εναλλακτική Πρόταση 1) και μέγιστου 4.500 μ. (Εναλλακτική Πρόταση 3). Έτσι, ολοκληρώνεται ο λεγόμενος ενδιάμεσος δακτύλιος της πρωτεύουσας και συνδέονται οδικά οι περιοχές της βόρειας με τη νότια Αθήνα, παρακάμπτοντας το Κέντρο. Ακόμα, αποτρέπονται παρεμβάσεις και τεχνικά έργα στην δυτική πλευρά του Υμηττού που εκ των πραγμάτων θα δημιουργήσουν πολλαπλά προβλήματα… (Τέλος), περιορίζεται σημαντικά το κόστος του έργου, το οποίο μπορεί να κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο και όχι ως Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Έτσι, οι οδηγοί δεν θα είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν και άλλα διόδια, πέραν αυτών πού θα πληρώνουν στον σημερινό σταθμό, πάνω από την Καισαριανή.
2. Εισήγηση στην «8η Συνάντηση για τον Υμηττό», Δήμος Αργυρούπολης / 30.1.2011
«…Για την αντιμετώπιση των άμεσων και οξυμένων προβλημάτων που προέρχονται από την διερχόμενη υπερτοπική κυκλοφορία Ι.Χ οχημάτων … αντί μιας νέας Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, που θα αποτελεί επέκταση της υφιστάμενης Αττικής Οδού, προτείνουμε:
- Την υπόγεια σύνδεση του υφιστάμενου οδικού άξονα Κατεχάκη –Καρέα με την Λεωφόρο Βουλιαγμένης όπως προβλέπεται και από το ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ενδιάμεσος δακτύλιος) καθώς και από το ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ηλιούπολης.
- Την αναβάθμιση του ρόλου και της λειτουργίας της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, μετά την συμβολή της με το ρέμα της Πικροδάφνης, ως άξονα υπερτοπικής κυκλοφορίας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις προβλέψεις των κυκλοφοριακών φόρτων μετά την επικείμενη επέκταση του Μετρό μέχρι τον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού.
- Την ακύρωση της λειτουργίας ως υπερτοπικού, του σημερινού οδικού άξονα Καρέα – Λεωφ. Αλίμου, που διέρχεται μέσα από την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη, με κατεύθυνση την κάλυψη μόνο τοπικών αναγκών.
- Την δημιουργία μιας νέας λεωφορειακής γραμμής – εξπρές από την Γλυφάδα μέχρι την Λεωφόρο Μεσογείων (Μετρό Κατεχάκη), μέσω μιας ειδικής λεωφορειολωρίδας, με μια στάση σε κάθε ενδιάμεσο Δήμο και σύνδεση με τοπικές δημοτικές λεωφορειακές γραμμές…»
3.Απόψεις των δημοτικών αρχών Ηλιούπολης
Από τις αρχές της δεκαετίας του’80 οι εκάστοτε δημοτικές αρχές Ηλιούπολης είχαν ως μόνιμο αίτημα την «απομάκρυνση» του σημερινού αυτοκινητόδρομου που διασχίζει τον Δήμο μας και την «μετατόπισή» του στον δασικό χώρο του Υμηττού. Η επιφανειακή χάραξη μιας «Περιφερειακής λεωφόρου στον Υμηττό» αποτέλεσε πάνω από τρεις δεκαετίες την μοναδική πρόταση των εκάστοτε δημάρχων και σχεδόν όλων των δημοτικών παρατάξεων της Ηλιούπολης. Επισημαίνεται ότι μέχρι το 2013, σε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης επί δημαρχίας Β. Βαλασόπουλου, εξακολουθούν να διατυπώνονται ως αιτήματα τα προηγηθέντα σχέδια Σουφλιά για δημιουργία υπογειοποιημένης Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, μέχρι την Αργυρούπολη και το Ελληνικό:
«…Το Δημοτικό Συμβούλιο Ηλιούπολης …απαιτεί να προχωρήσει άμεσα η κατασκευή της επέκτασης της Περιφερειακής Υμηττού με υπόγεια σήραγγα μέχρι το ύψος της Αργυρούπολης, και από εκεί με υπόγεια διάνοιξη μέχρι την πλατεία Κύπρου Αργυρούπολης / Λεωφ. Βουλιαγμένης, με κόμβο στο σημείο αυτό και υπόγεια προέκταση μέχρι την Παραλιακή Λεωφόρο στο ύψος του Ελληνικού. Ως τμήμα του έργου να προχωρήσει επίσης η διάνοιξη σήραγγας στον Υμηττό από το ύψος της Αργυρούπολης προς την περιοχή Κορωπίου για σύνδεση με το Αεροδρόμιο και την Ανατολική Αττική.» (Απόφαση18/2013 Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης, 24.1.2013)
Όμως τρία χρόνια αργότερα, ο δήμαρχος Ηλιούπολης Β. Βαλασόπουλος διαπιστώνοντας το ανεδαφικό των απόψεών του, ενώ είχε απορριφθεί από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες η προαναφερόμενη «απαίτησή» του περί επέκτασης της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού και είχε ήδη ενταχθεί στο ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας η πρόταση για την σήραγγα Καρέα -Λ. Βουλιαγμένης, αλλάζει γραμμή πλεύσης, διακηρύσσοντας: «…Φτάνει πιά! ..Η αστική Σήραγγα Ηλιούπολης, η υπόγεια σύνδεση της Λ. Βουλιαγμένης με την Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού αποτελεί έργο κρίσιμης ανάγκης, έργο πνοής... Είναι η νέα πρόταση που εκτρέπει την υπερτοπική κυκλοφορία εντός του ιστού της πόλης, αφήνει άθικτο τον Υμηττό...κλπ»
Επισημαίνουμε ακόμη ότι, ο ίδιος ο δήμαρχος Ηλιούπολης , έχει διατυπώσει το ακόλουθο ερώτημα : «…Ακούγοντας τις μεγάλες επενδύσεις που σχεδιάζονται να γίνουν στο Ελληνικό, από πού θα φεύγουν τα φορτηγά, τα πούλμαν και όλη η μεγάλη τροφοδοσία εξοπλισμών όλων αυτών των χρήσεων που θα γίνουν εκεί χωρίς μία δίοδο ενός μεγάλου οδικού άξονα για την Εθνική Οδό; Προφανώς θα πρέπει να φύγουν από την Αττική Οδό και οι δρόμοι όπως αυτοί μέσα από την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες λειτουργίες σε καμία περίπτωση…»
4.Οι προσδοκίες για την Ηλιούπολη από την Σήραγγα
- « Η Αστική σήραγγα Ηλιούπολης… είναι η νέα πρόταση που εκτρέπει την υπερτοπική κυκλοφορία εκτός του ιστού της πόλης…» (Φυλλάδιο Δήμου Ηλιούπολης σε εκδήλωση στις 19/1/2016).
- «Η υπόγεια Σήραγγα –ανάπλαση της οδού Αλίμου - Κατεχάκη … θα μετατρέψει την Λ. Κατεχάκη σε οδό ήπιας κυκλοφορίας στην πόλη μας» (Ενημερωτικό έντυπο «Η δράση της δημοτικής αρχής»- Δεκ. 2016)
- «…Η υπόγεια οδική Σήραγγα Ηλιούπολης… τεράστιας σημασίας έργο που θα ανακουφίσει κυκλοφοριακά την πόλη και θα επιτρέψει την ολική αναβάθμιση και ανάπλαση του κέντρου και των μεγάλων οδικών αρτηριών…» (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2015-2019 Δήμου Ηλιούπολης).
- «…Τώρα είναι η ώρα για την κατάργηση της διέλευσης της Αλίμου - Κατεχάκη μέσα από την Ηλιούπολη…» (Παρέμβαση πρώην αντιδήμαρχου Κ. Σεφτελή, στο Δημοτικό Συμβούλιο της 10.11.2016)
Ερώτημα : Εν τέλει, τι ακριβώς επιδιώκεται και τι αναμένεται να γίνει με την δημιουργία της Σήραγγας Ηλιούπολης: «Εκτροπή της υπερτοπικής κυκλοφορίας», μετατροπή του σημερινού οδικού άξονα σε «οδό ήπιας κυκλοφορίας», «κυκλοφοριακή ανακούφιση» ή κατάργηση της διέλευσης της Αλίμου-Κατεχάκη μέσα από την Ηλιούπολη;
5.Πρόταση που διατυπώθηκε στο ΤΕΕ στις 14.6.2017
Πρόταση για το έργο της σύνδεσης της Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού με τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, με κατασκευή σήραγγας παρουσίασε στην εκδήλωση ο Παναγής Τονιόλος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ, ΑΔΤ-ΩΜΕΓΑ Α.Τ.Ε.
Από την περιοχή του Α.Κ. Καισαριανής μέχρι την αρχή της σήραγγας Ηλιούπολης, μήκους 2,5 χλμ περίπου, η υφιστάμενη οδός μετατρέπεται σε κλειστή αρτηρία (3) αρτηριών λωρίδων κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, πλήρη έλεγχο προσβάσεων και (3) ανισόπεδους κόμβους, με βάση τη μελέτη για τη «Σήραγγα Ηλιούπολης».
Η προτεινόμενη λύση της μελέτης, με βάση τις αρχές του value engineering, προκρίνει την κατασκευή διπλής σήραγγας, με διαχωρισμό της κυκλοφορίας ανά τύπο οχημάτων (βαρέα οχήματα στη μία – επιβατικά/ελαφριά οχήματα στην άλλη).
Με χρήση διόροφης σήραγγας, με βάση διεθνή παραδείγματα (Παρίσι, Κωνσταντινούπολη κλπ), θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκμετάλλευση 6 εώς 8 λωρίδων αντί των 4 λωρίδων που μπορεί να γίνει με βάση τον τυπικό σχεδιασμό.
Τονίστηκε επίσης ότι αν η σήραγγα εξυπηρετεί μόνο τα επιβατικά οχήματα και τα ελαφρά φορτηγά (μείωση της λειτουργικότητας κατά 20%), τότε μπορεί να κατασκευασθεί μονή σήραγγα με κόστος μειωμένο τουλάχιστον κατά 40%.
Αν μεγάλο τμήμα της σήραγγας κατασκευασθεί κάτω από λεωφόρους σε μικρό βάθος με τη μέθοδο Cover & Cut, το κόστος κατασκευής της σήραγγας και των έργων διαφυγής σε έκτακτη ανάγκη θα μειωθεί ακόμη περισσότερο, όπως και το ρίσκο διέλευσης κάτω από τις πολυκατοικίες.
Το συνολικό κόστος υλοποίησης του έργου (σε πραγματικές τιμές) συμπεριλαμβανομένου του κόστους των μελετών και διαχείρισης, υπολογίσθηκε σε 130 εκ. ευρώ, χωρίς ΦΠΑ.
6.Συνόψιση Θέσεων
· Καμιά νέα υποβάθμιση του ορεινού όγκου του Υμηττού –Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον.
· Κατάργηση της σημερινής Λ. Κατεχάκη-Αλίμου ως επιφανειακού οδικού άξονα υπερτοπικής κυκλοφορίας οχημάτων στην Ηλιούπολη
· Ουσιαστική αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, της κυκλοφορίας ανθρώπων και οχημάτων στην Ηλιούπολη
· Προτεραιότητα στους πεζούς, τα ποδήλατα, τα ΜΜΜ– όχι στα Ι.Χ αυτοκίνητα
· Σήραγγα στην Ηλιούπολη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των αναγκών της Ηλιούπολης – Όχι για την εξυπηρέτηση ενός νέου ιδιωτικού πολεοδομικού συγκροτήματος στον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού.
Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού
/ 26.1 2018
Ο Πάνος Τότσικας (Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος, Ερευνητής και Συγγραφέας) γεννήθηκε στη Λειβαδιά Βοιωτίας το 1946 και ζει στην Ηλιούπολη από το 1953. Σπούδασε Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες στην Αθήνα και Αρχιτεκτονική στο Παρίσι.
Έχει συμμετάσχει σε ομάδες εκπόνησης πολεοδομικών μελετών, τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων και έχει κερδίσει βραβεία σε αρχιτεκτονικούς και πολεοδομικούς διαγωνισμούς.
Συμμετέχει σε κινήσεις πολιτών που ασχολούνται με την πόλη και το περιβάλλον και συνεργάζεται με διάφορα έντυπα και εφημερίδες.
